Milk & Milk Product Technician मिल्क अँड मिल्क प्रॉडक्ट टेक्निशियन

 Milk & Milk Product Technician 

मिल्क अँड मिल्क प्रॉडक्ट टेक्निशियन 

"मिल्क अँड मिल्क प्रॉडक्ट टेक्निशियन " व्यापाराच्या एक वर्षाच्या कालावधीत, उमेदवाराला नोकरीच्या भूमिकेशी संबंधित व्यावसायिक कौशल्य, व्यावसायिक ज्ञान आणि रोजगारक्षमता कौशल्यांवर प्रशिक्षण दिले जाते. या व्यतिरिक्त, एखाद्या उमेदवाराला प्रकल्प कार्य, अभ्यासेतर क्रियाकलाप आणि आत्मविश्वास वाढवण्यासाठी नोकरीवर प्रशिक्षण देण्याची जबाबदारी सोपवली जाते. व्यावसायिक कौशल्य विषयांतर्गत समाविष्ट असलेले विस्तृत घटक खालीलप्रमाणे आहेत:-

प्रशिक्षणार्थी प्राथमिक प्रथमोपचार, अग्निशमन, पर्यावरण नियमन आणि गृहनिर्माण इत्यादींबद्दल शिकतो. प्रशिक्षणार्थी व्यापार साधने आणि उपकरणे आणि दूध ऑपरेशन प्रक्रिया ओळखतो. त्याला वैयक्तिक स्वच्छता, मजल्याची स्वच्छता, उपकरणे, दुग्धजन्य पदार्थ हाताळणी आणि स्वच्छता संरक्षणात्मक कपडे यांचे महत्त्व समजते. तो दुग्धशाळा उपकरणे आणि इतर साधनांच्या सुरक्षित हाताळणीचा सराव करतो. तो दुग्धजन्य पदार्थ आणि दुग्धव्यवसायाच्या कच्च्या मालाची बाजारपेठ ओळखतो. प्रशिक्षणार्थी दुधाच्या विविध प्रकारच्या चाचण्या समजून घेतो आणि सराव करतो, दुधातील चरबी आणि प्रथिने सामग्रीचा अंदाज घेतो. MBRT आणि SFC चाचणीद्वारे दुधाच्या सूक्ष्मजीवशास्त्रीय गुणवत्तेचा सराव करा.

प्रशिक्षणार्थी मलई, तूप आणि लोणी तयार करणे, गुणवत्तेचे मापदंड विश्लेषित करणे आणि क्रीम वेगळे करताना तापमानाचा परिणाम निश्चित करणे शिकतो. तो श्रीखंड, दही, मावा, चना, पनीर, चीज, बटर मिल्क आणि मिल्क केक बनवायला शिकतो. प्रशिक्षणार्थी बाजारात उपलब्ध असलेल्या आइस्क्रीमचे विविध गुण तयार करायला शिकतात आणि त्याच्या गुणवत्तेचे मूल्यांकन करतात. प्रशिक्षणार्थी वाळलेले दूध तयार करायला शिकतात आणि वाळलेल्या दुधाचा विद्राव्यता निर्देशांक ठरवतात आणि त्याचे विश्लेषण करतात. तो डेअरी प्लांटमध्ये एचसीसीपी, जीएमपी लागू करतो. तो डेअरी प्लांटमध्ये वापरल्या जाणार्‍या उपकरणांची धुलाई आणि उसाचे निर्जंतुकीकरण करतो.

कौशल्य विकास आणि उद्योजकता मंत्रालयाच्या अंतर्गत प्रशिक्षण महासंचालनालय (DGT) अर्थव्यवस्थेच्या/ श्रमिक बाजाराच्या विविध क्षेत्रांच्या गरजा पूर्ण करणारे अनेक व्यावसायिक प्रशिक्षण अभ्यासक्रम ऑफर करते. व्यावसायिक प्रशिक्षण कार्यक्रम प्रशिक्षण महासंचालनालयाच्या (DGT) अंतर्गत दिले जातात. क्राफ्ट्समन ट्रेनिंग स्कीम (CTS) आणि अॅप्रेंटिसशिप ट्रेनिंग स्कीम (ATS) या व्यावसायिक प्रशिक्षण बळकट करण्यासाठी DGT च्या दोन पायनियर योजना आहेत.

सीटीएस अंतर्गत ‘दूध आणि दूध उत्पादन तंत्रज्ञ’ ट्रेड हा आयटीआयच्या नेटवर्कद्वारे देशभरात वितरित केला जाणारा एक लोकप्रिय अभ्यासक्रम आहे. अभ्यासक्रम एक वर्ष कालावधीचा आहे. यात प्रामुख्याने डोमेन क्षेत्र आणि कोर क्षेत्र समाविष्ट आहे. डोमेन क्षेत्र (व्यापार सिद्धांत आणि व्यावहारिक) व्यावसायिक कौशल्ये आणि ज्ञान प्रदान करते, तर मुख्य क्षेत्र (एम्प्लॉयबिलिटी स्किल) आवश्यक मूलभूत कौशल्ये, ज्ञान आणि जीवन कौशल्ये प्रदान करते. प्रशिक्षण कार्यक्रम उत्तीर्ण केल्यानंतर, प्रशिक्षणार्थींना DGT द्वारे राष्ट्रीय व्यापार प्रमाणपत्र (NTC) प्रदान केले जाते जे जगभरात मान्यताप्राप्त आहे.

उमेदवारांनी मोठ्या प्रमाणावर हे दाखवणे आवश्यक आहे की ते सक्षम आहेत:

 पॅरामीटर्स/कागदपत्रे वाचा आणि त्याचा अर्थ लावा, कामाच्या प्रक्रियेचे नियोजन आणि आयोजन करा, आवश्यक साहित्य आणि साधने ओळखा;

 सुरक्षा नियम, अपघात प्रतिबंधक नियम आणि पर्यावरण संरक्षण अटी यांचा योग्य विचार करून कार्ये करा;

 नोकरी करत असताना व्यावसायिक कौशल्य, ज्ञान आणि रोजगारक्षमता कौशल्ये वापरा.

 हाती घेतलेल्या कार्याशी संबंधित पॅरामीटर्सचे दस्तऐवजीकरण करा.

2.2 प्रगती पथ

 तंत्रज्ञ म्हणून उद्योगात सामील होऊ शकतो आणि वरिष्ठ तंत्रज्ञ, पर्यवेक्षक म्हणून पुढे प्रगती करू शकतो आणि व्यवस्थापकाच्या स्तरापर्यंत जाऊ शकतो.

 संबंधित क्षेत्रात उद्योजक होऊ शकतो.

 नॅशनल अप्रेंटिसशिप सर्टिफिकेट (NAC) कडे नेणाऱ्या विविध प्रकारच्या उद्योगांमध्ये शिकाऊ कार्यक्रमात सामील होऊ शकतात.

 ITIs मध्ये प्रशिक्षक होण्यासाठी व्यापारात क्राफ्ट्स इन्स्ट्रक्टर ट्रेनिंग स्कीम (CITS) मध्ये सामील होऊ शकतात.

 DGT अंतर्गत प्रगत डिप्लोमा (व्यावसायिक) अभ्यासक्रमांना लागू होऊ शकतात.